ރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު އިޖުތިމާޢީ މައްސަލަތަކުގެ ތެރޭގައި ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލަ ހިމެނެއެވެ. އެހެންކަމުން ޚާއްޞަކޮށް މާލެ ސަރަޙައްދުގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުންނަށް ޖުމްލަކޮށް ހުރިހާ ދިވެހި ރައްޔިތުންނަށް ދިމާވެފައިވާ މި ދަތިކަމަކީ، ރައީސް ޑރ. މުޙައްމަދު މުޢިއްޒުގެ ސަރުކާރުން އެންމެ އިސްކަންދެއްވާ އެއް ދާއިރާއެވެ. ރައްޔިތުން އުފުލަމުންދާ ތަކުލީފަށް ލުޔެއް ދިނުމަށްޓަކައި، ސަރުކާރުން ވަނީ ވަރަށް ފުޅާ އަދި ސީދާ އަމާޒުތަކެއް ކަނޑައަޅައި، އެ އަމާޒުތަކަށް ވާސިލްވުމަށްޓަކައި ޢަމަލީ މަސައްކަތްތައް ފަށާފައެވެ. ރައީސްގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ސިޔާސަތުގެ މައިގަނޑު މަޤްޞަދަކީ، މި މައްސަލަ ހައްލުކޮށް، އެކަމުގެ ސަބަބުން އުފެދިފައިވާ އިޖުތިމާޢީ ބަލިމަޑުކަމަށް ނިމުމެއް ގެނައުމެވެ. މި ސިޔާސަތުގެ ސާފު މަންޒަރު މިހާރު ވަނީ ތިލަވެފައެވެ.

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ބޮޑު އަމާޒު: ރަސްމާލެ

Ad by Hajj Corporation

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލައަށް ދާއިމީ ހައްލެއް ހޯދައިދިނުމުގެ ގޮތުން، ރައީސް ޑރ. މުޢިއްޒު ވަނީ ވަރަށް ބޮޑެތި ބިން ހިއްކުމުގެ މަޝްރޫޢުތައް ރާވާފައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު އަދި މުހިންމު މަޝްރޫޢަކީ ރަސްމާލެ މަޝްރޫޢެވެ. ރިޔާސީ ބަޔާނުގައިވެސް ހާމަކުރެއްވި ގޮތަށް، އުތުރު ތިލަފަޅު ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް މި އަހަރު ނިމުމުގެ ކުރިން ފެށުމަށް ވަނީ ހަމަޖެހިފައެވެ. މި ސަރަޙައްދުން އެންމެ ބޮޑު ބިމެއް ހިއްކާނީ ރަސްމާލެއިންނެވެ. އެތަނުން 1،000 ހެކްޓަރަށްވުރެ ބޮޑު ބިމެއް ހިއްކަނީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުންނަށް ގޯއްޗާއި ފުލެޓް ދިނުމަށެވެ. މި ބިން ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް އަންނަ އަހަރުގެ އެޕްރީލް ނުވަތަ މޭ މަހުގެ ނިޔަލަށް ނިންމާލެވޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވެއެވެ.

ގޯއްޗާއި ފުލެޓްގެ ފުރުޞަތުތައް

ރަސްމާލެ މަޝްރޫޢުގެ ދަށުން، ބޯހިޔާވަހިކަމަށް ބޭނުންޖެހިފައިވާ އެތައް ހާސް ރައްޔިތުންނަށް ގޯއްޗާއި ފުލެޓްގެ ފުރުޞަތު ހުޅުވާލެވޭނެއެވެ. ފުރަތަމަ ފިޔަވަހީގައި ރަސްމާލެއިން 1،250 އަކަފޫޓުގެ 15،000 ގޯތި ދިނުމަށް ވަނީ އިޢުލާނުކުރެވިފައެވެ. މުޅި މާސްޓަރ ޕްލޭނުގައި ޖުމުލަ 25،000 ގޯތި ހިމެނެއެވެ. މި 15،000 ގޯތި ބަހާލެވޭނެ ގޮތް ވަރަށް ސާފުކޮށް ކަނޑައަޅާފައިވެއެވެ:

• 10،000 ގޯތި: މާލޭ ރަށްވެހިންނާއި، މާލެއަށް އުފަން ރަށްވެހިންނާއި، ދަފްތަރުގައި ހިމެނޭ ހުރިހާ ފަރާތްތަކަށް.
• 3،000 ގޯތި: މާލޭގައި ދިރިއުޅޭތާ ގިނަދުވަސްވެފައިވާ އެހެން ރަށްރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް.
• 2،000 ގޯތި: މާލޭގައި ހުރި ގޯތި ދޫކޮށްލާފައިދާ ފަރާތްތަކާއި، މައިމުޅަވެފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ލާޖައްސާ އުޞޫލުން.

މިގޮތުން، މާލެ ސިޓީ (މާލެ، ވިލިމާލެ، ހުޅުމާލެ ހިމެނޭހެން) ގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުންނަށް ޖުމުލަ 13،000 ގޯތި ލިބޭނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން މާލެ ސިޓީއަށް ޚާއްސަކުރެވިފައިވާ 3،000 ހައުސިންގ ޔުނިޓް (ފުލެޓް) ވެސް ލިބޭނެއެވެ. މި ފުލެޓްތަކުގެ ކެޓަގަރީތަކުގެ ތެރޭގައި މާލޭގެ ރަށްވެހިންނާއި 15 އަހަރަށްވުރެ ގިނަ ދުވަހު މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ ފަރާތްތަކަށް އިސްކަންދެވޭނެއެވެ.

މިއީ މާލެ ސަރަހައްދެވެ. މީގެ އިތުރުން ސަރުކާރުގެ ހަރަދުގައި 57 ރަށެއްގައި ހައުސިން ޔުނިޓް އިމާރާތް ކުރަން ވަނީ ނިންމާފައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އެވްރެޖުކޮށް ހުރީ 500 ހައުސިން ޔުނިޓާއި 100 ހައުސިން ޔުނިޓް އަޅާ ރަށްތަކެވެ. އެންމެ ގިނަ ހައުސިން ޔުނިޓް އަޅަނީ ހދ.ކުޅުދުއްފުށީގަ އެވެ. އެރަށުގައި 2،000 ހައުސިން ޔުނިޓް އަޅަން އިއުލާނުކޮށްފައިވެ އެވެ. އަދި ކ. ތުލުސްދޫ، ސ. ހިތަދޫ، ޏ. ފުވައްމުލަކު، ގދ. ތިނަދޫ، ލ. ފޮނަދޫ، ލ. ގަން، ދ. ކުޑަހުވަދޫ، ރ. އުނގޫފާރު އަދި ހދ. ހަނިމާދޫގައި 500 ހައުސިން ޔުނިޓް އަޅަން ވަނީ އިއުލާނުކޮށްފަ އެވެ. މިރަށްތަކުގައި 10،600 ހައުސިން ޔުނިޓް އަޅާނެ އެވެ. މީގެ ތެރެއިން ގިނަ ރަށްތަކުގައި ހައުސިން ޔުނިޓް އަޅަން މިހާރު ވަނީ ހަވާލުވެސް ކޮށްފައެވެ.

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ އިތުރު ފަހިކަން

ސައުދީ ޑިވެލޮޕްމަންޓު ފަންޑުގެ ލޯނުގައި ހުޅުމާލޭގައި އިމާރާތްކުރާ 400 ހައުސިން ޔުނިޓު އިމާރާތް ކުރުމުގެ މަޝްރޫއު 14 އޭޕްރީލް 2025 ގައި ފަށާފައިވާއިރު، މާލެ ސަރަހައްދުގައި ދިރިއުޅޭ މީހުންނަށް ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް ހެޔޮ އަގުގައި ގެދޮރު ގަންނަން ލިބޭ ލޯން ސްކީމެއް މޯލްޑިވްސް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީ (އެމްއެމްއޭ) އިން ވަނީ ތަޢާރަފްކޮށްފައެވެ. މި "އިންކްލޫސިވް ނޭޝަނަލް އެފޯޑަބަލް ހައުސިން ސްކީމް"ގެ ދަށުން 3،500 ހައުސިން ޔުނިޓަށް ފައިސާ ހަމަޖައްސައިދޭނެއެވެ.

ހަމައެހެންމެ 6 ނޮވެމްބަރު 2025 ގައި ދިވެހި އަމިއްލަ ކުންފުނިތަކާ ހަވާލުކުރި 206 ޕީއެސްއައިޕީ މަޝްރޫއުތަކުގެ ހަރަދުވާ ޖުމްލަ 2.7 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ތެރެއިން 997.38 މިލިއަން ރުފިޔާ އަކީ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މަޝްރޫއުތަކަށް ޚާއްޞަކޮށްފައިވާ ފައިސާއެވެ.

ސަރުކާރުގެ "ބޯހިވާހިކަން އެންމެންނަށް" ސިޔާސަތު

މި ސަރުކާރުގެ އެންމެ ބޮޑު ވައުދަކަށްވާ ގެދޮރުގެ ދަތިކަން ހައްލުކުރުމަށް ކަނޑައެޅި "ބޯހިޔާވަހިކަން އެންމެންނަށް" ސިޔާސަތު 16 ނޮވެމްބަރު 2025 ގައި ވަނީ ރަސްމީކޮށް އިފުތިތާހުކޮށްފައެވެ.

މި ރަސްމިއްޔާތުގައި ވާހަކަ ދައްކަވަމުން ހައުސިން މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރު އަހުމަދު ނާޒިމް މުހައްމަދު ވިދާޅުވީ، ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ވައުދާ އެއްގޮތަށް، ގެދޮރު ބޭނުންވާ 18 އަހަރުން މަތީގެ އެންމެން މި ސިޔާސަތުގައި ޝާމިލުވާނެ ކަމަށެވެ.

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ސިޔާސަތުގެ ތެރެއިން ތަނަވަސްކަން ނެތް މީހުންނަށް ރެންޓް އޯން މޮޑެލްގެ ދަށުން ބޯހިޔާވަހިކަން ލިބޭއިރު، މި ސިޔާސަތުގެ ދަށުން މާލޭގެ ރަށްވެހިންގެ އިތުރުން މާލޭގައި އުޅޭތާ 15 އަހަރުވެފައިވާނަމަ ބޯހިޔާވަހިކަން މާލެ ސަރަހައްދުން ގޯތި ގެދޮރުގެ ކަށަވަރުކަން ލިބެއެވެ. އެފަރާތްތަކަށް ގޯއްޗާއި ފްލެޓް ދިނުމަށް ނިންމާފައިވަނީ މާލެ ސަރަހައްދުގެ އިތުރުން މިހާރު ހިއްކަމުންދާ ރަސްމާލެއިންނެވެ.

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މި ސިޔާސަތަކީ ހަމައެކަނި ޢަދަދެއްގެ ގޭގެއެއް އެޅުމަށްވުރެ ބޮޑަށް، ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދީ ހާލަތަށް ބަލައި، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތަކަށް ރައްޔިތުންނަށް ގެދޮރު ފޯރުކޮށްދިނުމަށް އެޅޭ ބިންގަލެކެވެ. މި ސިޔާސަތުގެ ސަބަބުން ޒުވާނުންނަށާއި އާ ޢާއިލާތަކަށް އުއްމީދު އާވެ، ދިރިއުޅުމުގެ ޚަރަދު ކުޑަވެ، މާލެ ސަރަޙައްދުގައި ދިރިއުޅުމުގެ ފުރުޞަތު ފަހިވެގެންދާނެއެވެ. ސަރުކާރުގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ސިޔާސަތަކީ ކޮންމެ ޢާއިލާއަކަށްވެސް އަތްފޯރާފަށުގައި އެކަށީގެންވާ ބޯހިޔާވަހިކަން ލިބުމުގެ ޙައްޤު ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށް ބާރުއަޅާ ސިޔާސަތެކެވެ.

އިންސާފުވެރިކަމަށް އިސްކަންދިނުން

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މި މަޝްރޫޢުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް އަމާޒަކީ، އެންމެ ބޭނުންޖެހިފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ކުރު މުއްދަތެއްގެ ތެރޭގައި ގޯތިގެދޮރުގެ ފުރުޞަތު ހަމަޖައްސައިދިނުމެވެ. ގޯއްޗާއި ފުލެޓަށް މީހުން ހޮވުމުގައި އިންސާފުވެރިކަމަށް ވަރަށް ބޮޑު އިސްކަމެއް ދެވިފައިވެއެވެ. އެގޮތުން، އެމީހެއްގެ މަސައްކަތާއި، ޕަރސަނަލް ޙާލަތާއި، އެކަނިވެރި މައިންނާއި ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުރި ފަރާތްތަކަށް އިސްކަންދެވޭނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން ބަލިކަށި ފަރާތްތަކަށް ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ޔަޤީންކަން ލިބި، އެމީހުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުވާނެއެވެ.

އިޖުތިމާޢީ ހައްލު

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލަ ހައްލުވުމަކީ ހަމައެކަނި ގޯއްޗާއި ފުލެޓް ލިބުމެއް ނޫނެވެ. މާލޭގެ ތޮއްޖެހުން ކުޑަވެ، ދިރިއުޅުމުގެ ޖާގަ އިތުރުވުމަކީ، އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން ދިމާވެފައިވާ އެތައް މައްސަލައަކަށް ހައްލު ލިބިގެންދާނެ ކަމެކެވެ. ރަސްމާލެ ފަދަ ބޮޑެތި ސަރަޙައްދުތަކުގައި ގޯއްޗާއި ފުލެޓް ދިނުމުގެ ސަބަބުން، މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުންގެ ބުރަ ކުޑަވެ، އާއިލާތަކަށް ހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން ލިބިގެންދާނެއެވެ. މި ސިޔާސަތުގެ ދުރު މަންޒަރަކީ، ރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންނަށް އަމާންކަމާއި، ހަމަޖެހުމާއި، ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްޤީއެއް ހޯދައިދިނުމެވެ.

ސީދާ, ސާފު މަންޒަރެއް

ރައީސް ޑރ. މުޙައްމަދު މުޢިއްޒުގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ސިޔާސަތަކީ، ރާއްޖޭގެ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލައަށް ހައްލު ހޯދައިދިނުމަށްޓަކައި ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަރަށް ސީދާ އަދި ސާފު އަމާޒެކެވެ. ރަސްމާލެ މަޝްރޫޢުގެ ދަށުން އެތައް ހާސް ގޯއްޗާއި ފުލެޓް ދިނުމަށް ހަމަޖެހިފައިވާއިރު، މިކަމުގެ ސަބަބުން މާލޭގައި ދިރިއުޅޭ ރައްޔިތުންނަށް ދިމާވެފައިވާ ދަތިކަމަށް ބޮޑު ލުޔެއް ލިބިގެންދާނެއެވެ. އިންސާފުވެރިކަމާއެކު އެންމެ ބޭނުންޖެހިފައިވާ ފަރާތްތަކަށް އިސްކަންދެވުމަކީ، މި މަޝްރޫޢުގެ ކާމިޔާބީއަށްޓަކައި ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. މި އަމާޒު ހާސިލްވުމުން، ރާއްޖޭގެ އިޖުތިމާޢީ އަދި އިޤްތިޞާދީ ދުވެލި އިތުރަށް ހަލުވިވެގެންދާނެކަން ކަށަވަރެވެ.

މި އަމާޒުގެ އެންމެފަހު ކަށަވަރުކަމަކީ ހުޅުމާލެ ފޭސް 3 ހިއްކުމުގެ ސްޕީޑް އަވަސް ކުރުމަށް އެއްފަހަރާ 2 ޑްރެޖަރެއް ބޭނުންކޮށްގެން ބިން ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް ފެށުމެވެ. އެ މަންޒަރު ވެސް ސާފެވެ.