ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤާނޫނީ ނިޒާމުގެ ތެރޭގައި، ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހަށް ހާޒިރުވުމަކީ ދައުވާ ލިބޭ ކޮންމެ ފަރާތެއްގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވާ ޤާނޫނީ ވާޖިބެކެވެ. އަދި ކޯޓުގެ އެންގުމާއި ޚިލާފްވުމަކީ ކޯޓުގެ ހުރުމަތް ކެނޑުން ކަމަށް ބެލެވޭނެހާލަތެއްކަމުން އެފަދަ މީހަކު އެ ކުރަނީ ގާނޫނީ ކުށެކެވެ. ކޯޓަށް ހާޒިރުވުމުގެ އެންގުމެއް އޮތްނަމަ ކޯޓަށް ހާޒިރުނުވެ ހުރެވޭނެ ހަމައެކަނި ގޮތަކީ ކޯޓުގެ ހުއްދައާއި އެކު ހުރުމެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ގާނޫނުތައް ވަކި މީހެއްގެ މެދުގައި ތަފާތެއްނުކުރެއެވެ. އެއީ ރައީސްކަން ކޮށްފައި ހުރި މީހަކަށްވުމަކުން އެމީހާ ކޮށްފައިވާ ކުށެއްގެ މައްސަލަތަކުގައި ދައުވާ އުފުލައި އިންސާފަށް ވާސިލް ވުމަށް ހުރަހެއްނެތެެވެ. އެފަދަ މީހަކީ ގާނުނަށްވުރެ މަތީ މީހެއް ނޫނެވެ. އަދި ގާނޫނަށް ގޮންޖަހައި ފިލައިގެން އުޅެވޭނެ މީހެއްވެސް ނުމެނޫންމެއެވެ.

Ad by Hajj Corporation

ގައުމުގެ ވެރިކަންކޮށްފައި ތިބި މީހުންނާއި، ގައުމުގެ ހަރު މީހުންނާއި އިސް މީހުންނާއި ސިޔާސީ ވެރިންނަކީ ވެސް ގާނޫނަށް ބޯލެނބުމުގައި ނަމޫނާ ދައްކަންޖެހޭ ބަޔެކެވެ. ނަމަވެސް ކުރީގެ ރައީސެއްކަމަށްވާ އަބްދުﷲ ޔާމީން އަބްދުލްޤައްޔޫމްގެ ފަރާތްޕުޅުން މި ފެންނަނީ އޭގެ އިދިކޮޅެވެ.

ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން އަބްދުލްޤައްޔޫމްގެ މައްޗަށް އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ބޮޑު ހިޔާނާތުގެ މައްސަލަތަކުގައި ދައުވާ ކުރެވެމުންދާ މި ދަނޑިވަޅަކީ، ޤާނޫނުގެ ވެރިކަން ދެމެހެއްޓުމުގެ މުހިންމުކަން އިތުރަށް ހާމަވާ ދަނޑިވަޅެކެވެ. ނަމަވެސް، ޝަރީޢަތެއް ތާވަލުކޮށްފައި ވަނިކޮށް، އެ ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުނުވެ، ރަސްމީ ހުއްދައެއް ނެތި ކޯޓު ހުރި ރަށުން ފުރައިގެން ދިއުމަކީ، ޤާނޫނު އަސާސީގެ އަސާސްތަކަށް ގޮންޖަހައި، ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމަށް އިހާނެތިކޮށް ހިތުމުގެ ނުބައި ޢަމަލެއް ކަމަށް ގިނަ ބަޔަކު ދެކެއެވެ. މި ޢަމަލަކީ ޤާނޫނާއި ޚިލާފު، ހުތުރުކަންބޮޑު ކިބުރުވެރި ޢަމަލެއް ކަމަށް ސިފަކުރެވެއެވެ.

ގަސްދުގައި ޤާނޫނާއި ޚިލާފްވުމުގެ ޢަމަލެއް

މި މައްސަލައިގެ އަޑުއެހުމެއް ކްރިމިނަލް ކޯޓުގައި ތާވަލުކޮށްފައި އޮތީ މެންދުރުފަހު 2:30 އަށެވެ. މި އަޑުއެހުމަކީ ޔާމީންގެ މައްޗަށް އުފުލާފައިވާ މަނީ ލޯންޑްރިންގ އަދި ރިޝްވަތު ޤަބޫލުކުރުމުގެ ދައުވާތަކާ ގުޅޭ އަޑުއެހުމެކެވެ. ނަމަވެސް، ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުވާން ޖެހޭ ވަގުތު ޖެހުމުގެ ކުރިން، ނުވަތަ އެ ވަގުތުގެ ވަރަށް ކައިރީގައި، ޔާމީން ވަނީ ހއ. ދިއްދޫ އަށް ފުރާވަޑައިގެންފައެވެ. އެއަރޕޯޓްގެ ޝެޑިއުލްތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، ދިއްދޫއަށް ފުރާ ފްލައިޓް އޮތީ މެންދުރު 2:50 ގައެވެ. މާނައަކީ، ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުވާން ޖެހޭ ވަގުތު، ޔާމީން ހުންނަވާނީ އެއަރޕޯޓުގައި ދަތުރުކުރުމުގެ ތައްޔާރީތަކުގައި ކަމަށެވެ. މިކަމުން ދައްކުވައިދެނީ ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުނުވުމުގެ ނިންމުން ނިންމާފައިވަނީ ވަރަށް ކުރިން، އަދި އެކަން ދެނެހުރެ ގަސްދުގައިކަމެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ގާނުނުގެ ދަށުން ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގެ ނިޒާމާ ޚިލާފުވުމަކީ ކުށެކެވެ. މިގޮތުން އެ ޤާނޫނުގެ 76 ވަނަ މާއްދާގައި ބުނެފައި ވަނީ، ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލިސް ހިނގަމުންދަނިކޮށް ކޯޓުގެ އިޒުނައެއް ނެތި ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުން ނުކުމެ، ނުވަތަ މަޖިލީހުގެ ނިޒާމާ ޚިލާފުވާފަދަ ޢަމަލެއް މީހަކު ހިންގައިފިނަމަ، ނުވަތަ ޝަރީޢަތުގެ މަޖިލީހުގައި ކުރެވޭ އަމުރަކަށް ނުކިޔަމަންތެރިވެއްޖެނަމަ، އެކަމުގެ ކުޑަބޮޑުމިނަށް ބަލައި، ވަގުތުން އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގެ ބާރު ފަނޑިޔާރަށް ލިބިގެންވެއެވެ. އެ ކުށުގައި ފަނޑިޔާރަށް ކަނޑައެޅިދާނެ އަދަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ޖޫރިމަނާއި ކުރުމާއި ޖަލަށްލުން ހިމެނެއެވެ.

ކޯޓުގެ ބަޔާނާއި ޤާނޫނީ އިންޒާރު

ޝަރީޢަތް ކުރިއަށް ދާނެ ކަމަށް ކޯޓުން ބުނިތާ އިރުކޮޅެއް ފަހުން، ޔާމީން ހާޒިރުވެ ވަޑައިނުގަތުމުގެ ސަބަބުން އަޑުއެހުން ވަނީ ކެންސަލްކޮށްފައެވެ. ކްރިމިނަލް ކޯޓުގެ ބަޔާނެއްގައި ވަނީ މި ޢަމަލުގެ ނުރައްކާތެރިކަން ހާމަކޮށްފައެވެ. ކޯޓުން ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި، ދައުވާ ލިބޭ ފަރާތުން މަޤްބޫލު ސަބަބެއް ނެތި ކޯޓަށް ހާޒިރުނުވުމަކީ އަދި މައްސަލަ ތާވަލު ކުރެވިފައި ވަނިކޮށް ކޯޓުގެ ހުއްދަނެތި ކޯޓު ހުރި ރަށުން ފުރައިގެން ދިއުމަކީ، އެ ފަރާތަކާމެދު ޤާނޫނީ ފިޔަވަޅު އެޅިދާނެ ޢަމަލުތަކެވެ. މި ބަޔާނަކީ ޔާމީންގެ ޢަމަލަކީ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ބަލައިގަނެވޭނެ ޢަމަލެއް ނޫންކަން ހާމަކޮށްދޭ، އަދި ޤާނޫނީ ފިޔަވަޅު އެޅުމުގެ އިންޒާރު ދޭ ބަޔާނެކެވެ.

ޤާނޫނުގެ ވެރިކަމަށް ގޮންޖެހުން

ޤާނޫނުގެ ވެރިކަމުގެ އަސާސަކީ، ޤާނޫނުގެ ކުރިމަތީގައި ހުރިހާ އެންމެން ހަމަހަމަވުމެވެ. ކުރީގެ ރައީސެއްގެ މަޤާމުގައި ހުންނެވި ބޭފުޅެއްގެ ފަރާތުން މިފަދަ ޢަމަލެއް ފެނުމަކީ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމަށް އޮތް އިޙްތިރާމް ކުޑަވުމެވެ. ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުނުވެ، އެހެން ރަސްމީ ހަފުލާއަކަށް ދަތުރުކުރުމަކީ، ޝަރީޢަތުގެ ކަންކަމަށްވުރެ ސިޔާސީ ކަންކަމަށް އިސްކަން ދިނުމުގެ ކިބުރުވެރިކަން ދައްކުވައިދޭ ކަމެކެވެ. އެއްވެސް މީހަކު، އޭނާގެ މަޤާމާއި ނުފޫޒަށް ބެލުމެއް ނެތި، ޤާނޫނަށް ބޯލަނބަން ޖެހެއެވެ. ޔާމީންގެ މި ޢަމަލަކީ، ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރާ ފަރާތްތަކަށް ވެސް އަދި ޢާންމު ރައްޔިތުންނަށް ވެސް، ޤާނޫނުގެ މަތިވެރިކަމާމެދު ސުވާލު އުފެއްދުމަށް މަގުފަހިކުރާ ކަމެކެވެ.

ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމުގެ ހައިބަތު ދެމެހެއްޓުން

ކޯޓުގެ ހައިބަތު ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި، މިފަދަ ޢަމަލުތަކަށް ވަކި ފަރާތަކަށް ބެލުމެއް ނެތި ޤާނޫނީ ފިޔަވަޅު އެޅުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުނުވެ، ކޯޓުގެ އަމުރަށް ނުކިޔަމަންތެރިވުމަކީ ޢަދުލު އިންސާފަށް ހުރަސް އެޅުމުގެ ޖަރީމާއެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވެއެވެ. ޚާއްޞަކޮށް، މައްސަލަ ތާވަލުކޮށްފައި ވަނިކޮށް، ކޯޓުގެ ހުއްދަ ނެތި ރަށް ދޫކޮށް ދިއުމަކީ، ދައުވާ ލިބޭ ފަރާތުގެ ޒިންމާދާރުކަން ކުޑަވުމުގެ ނިޝާނެކެވެ. މިފަދަ ޢަމަލުތަކަށް ފިޔަވަޅު ނޭޅިއްޖެނަމަ، މިއީ މުސްތަޤްބަލުގައި އެހެން ދައުވާ ލިބޭ ފަރާތްތަކަށް ވެސް ނޭދެވޭ މިސާލެއް ދައްކާނެ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން، ކޯޓުން ދީފައިވާ އިންޒާރުގެ ދަށުން، ޤާނޫނީ ގޮތުން އެޅެން ހުރި އެންމެހާ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަކީ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމުގެ އިތުބާރު ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ.

ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމުގެ ހައިބަތަށް ބުރޫ އަރާ ޢަމަލެއް

ކުރީގެ ރައީސް ޔާމީންގެ މައްޗަށް ދައުވާކުރާ މައްސަލައެއްގެ ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުނުވެ، ދަތުރުކުރުމުގެ ޢަމަލަކީ ޤާނޫނުގެ ވެރިކަމަށް ދެވުނު ބޮޑު ގޮންޖެހުމެކެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމުގެ ހައިބަތަށް ބުރޫ އަރާނެއެވެ. ކްރިމިނަލް ކޯޓުން މިކަމާ ގުޅިގެން ނެރުނު ބަޔާނުގައިވާ ފަދައިން، މަޤްބޫލު ސަބަބެއް ނެތި ޝަރީޢަތަށް ހާޒިރުނުވުމާއި، ކޯޓުގެ ހުއްދަ ނެތި ދަތުރުކުރުމަކީ ޤާނޫނީ ފިޔަވަޅު އެޅިދާނެ ޢަމަލުތަކެކެވެ. ޤާނޫނުގެ މަތިވެރިކަން ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައި، ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ޤާނޫނަށް އިޙްތިރާމްކޮށް، ކޯޓުގެ އަމުރުތަކަށް ބޯލެނބުން ލާޒިމުވެއެވެ. މިފަދަ ކިބުރުވެރި ޢަމަލުތަކަށް ފިޔަވަޅު އެޅިގެން ނޫނީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ނިޒާމުގެ ބާރު ކަށަވަރުކުރެވޭނެ ގޮތެއް ނޯންނާނެއެވެ.