ހަމާސް އަކީ މީހެއް ނޫން ހަމާސް އަކީ ފިކުރެއް ކަމަށް ޔަހްޔާ ސިންވާރު ވަނީ ވިދާޅުވެފައެވެ. އިސްރާއީލުން ވަނީ ފަލަސްތީނުގެ އަވަށެއް ކަމަށްވާ ރަފާހް އަށް މިއަދު ދިން ހަމަލާތަކުގައި ޔަހްޔާ ސިންވާރު އަވަހާރަކޮށްލާފައެވެ.

ޔަހްހާ ސިންވާރު އުފަންވީ 1962 ވަނަ އަހަރު ޤައްޒާގެ ޙާން ޔޫނިސްގެ ރެފިއުޖީ ކޭމްޕަކަށެވެ. 1948 ވަނަ އަހަރުގެ އިސްރާއީލުން ވަނީ ޔަޙްޔާގެ އާއިލާ، (އަޝްކަލޯން ) އެމީހުންގެ އަސްލު ވަޒަނުން ނެރެލާފައެވެ. އެއީ މުސްލިމުން ނަންދީފައިވާ "ނަކްބާ" ނުވަތަ ބޮޑު މުސީބާތުގެ ދުވަސްވަރުގައެވެ. ނަކްބާ އަކީ އިސްރާއީލުން ފަލަސްތީން ހިފުމަށް ހިންގި އުދުވާނީ ހަމާލާތާކަށް މުސްލިމުން ދީފައިވާ ނަމެކެވެ. އިސްރާއީލުން ވަނީ ޔަހޫދީން ވަޒަންވެރިވުމަށްޓަކައި ފަލަސްތީނުގެ 75000 މީހުން އެމީހުންގެ ގެދޮރުން ނެރެލާފައެވެ.

ޔަހްޔާ ސިންވާރު އަދި އިސްމާއިލް ހަނިއްޔާ

ޔަހްޔާ ތަޢުލީމް ހާސިލްކުރައްވާފައިވަނީ ޤައްޒާގައި ހުންނަ އިސްލާމިކް އަރަބް ޔުނިވާސީޓީންނެވެ. އިސްރާއިލް ސިފައިން އެންމެ ފުރަތަމަ ޔަހްޔާ ހައްޔަރުކޮށްފައިވަނީ 1982 ވަނަ އަހަރު ފަލަސްތީނުގެ މިނިވަންކަމަށް ގޮވާލައި ކުރެއްވި މަސައްކަތުގެ ސަބަބުންނެވެ. އޭގެ ތިން އަހަރު ފަހުން ޔަހްޔާ އާއި އަހްމަދު ޔާސީން ( ހަމާސް އުފެއްދެވުމުގައި އިސްކޮށް އުޅުއްވި އެއް ބޭފުޅަކު) ބައްދަލުވެ އެންމެ ފުރަތަމަ މުޖާހިދުންގެ ޖަމާއަތް އުފެއްދިއެވެ. "މުނައްޒަމަތް އަލް ޖިހާދު ވަލް ދައުވާ" ގެ ނަމުގައި އޭރު ހިންގި ޖަމާޢަތުގެ ބޭނުމަކަށްވީ އިސްރާއީލަށް ވާގިވެރިވާ ފަލަސްތީނުގެ މީހުން ހޯދުމެވެ. މި ޖަމާއަތަކީ މިހާރު މިއޮތް ހަމާސްގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ރަމްޒެވެ.

1988 ވަނަ އަހަރު އަނެއްކާ ވެސް އިސްރާއީލުން ޔަހްޔާ ހައްޔަރުކުރިއެވެ. އިސްރޭލުގެ 2 ސިފައިން މަރާލާ އިެމީހުންނަށް ޖާސޫސްކޮށްދިން ފަލަސްތީނުގެ 4 މީހަކު ރަހީނުކުރި މައްސަލާގައި ޔަހްޔާގެ މައްޗަށް އިސްރާއިލުން ވަނީ 426 އަހަރުގެ ޖަލުހުކުމެއް ކޮށްފައެވެ. ޖަލުގައި ހޭދަކުރެއްވި ދުވަސްވަރު ޔަޙްޔާ ވަނީ "ހިބްރޫ" ނުވަތަ އިސްރާއީލު މީހުންގެ ބަސް ދަސްކުރައްވާފައެވެ. އަދި އިސްރާއީލުގެ ސަގާފަތާއި ސިޔާސީ މަސްރަހު ވެސް ޔަހްހާ ވަރަށް ރަނގަޅަށް ދަސްކުރެއްވިއެވެ.

ޔަޙްޔާ އިސްރާއީލުގެ ޖަލުން މިނިވަންވީ 2011 ވަނަ އަހަރުގައެވެ. އެއީ 2006 ވަނަ އަހަރު ފަލަސްތީނުގެ މުޖާހިދުން ހައްޔަރު ކުރި އިސްރާއީލް ސިފައިންގެ މީހާ "ގިލާޑް ޝާލިތް" މިނިވަންކުރުމުގެ ގޮތުން އިސްރާއީލުން މިނިވަންކުރި 1047 ރަހީނުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެންނެވެ. ޔަހްޔާ މިނިވަންވުމަށްފަހު ކުރެއްވި އެކި އެކި މަސައްކަތްތަކުގެ ނަތީޖާއިން ހަމާސް ގެ އިސް މަގާމުތަކާއި ހަމައަށް ވަނީ ވާސިލްވެފައެވެ. އަދި އަހަރެއްފެ ތެރޭފައި ހަމާސްގެ ޕޮލިޓިކަލް ބިއުރޯގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާގެ މަގާަމު ޔަހްޔާ އަށް ލިބިލެއްވިއެވެ. 2014 ވަނަ އަހަރު ހަމާސް އިން އިސްރާއީލާއި ދެކޮޅަށް ކުރި ހަނގުރާމައިގައި ޔަހްޔާ ވަނީ އަމަލީ ގޮތުން ބައިވެރިވެލައްވާފައެވެ. އަދި ސިޔާސީ ގޮތުން އެހެނިހެން ޤައުމް ތަކުގެ ބާރު ހަމާސް އަށް ހޯދައި ދިނުމުގައި ޔަހްޔާ ވަނީ ވަރަށް ވެސް މުހިއްމު ރޯލެއް އަދާ ކުރައްވާފައެވެ.

2017 ވަނަ އަހަރު ހަމާސްގެ އެންމެ އިސްވެރިޔާގެ މަގާމު ސިންވާރު އަށް ލިބިލެއްވިއެވެ. ޔަހްޔާގެ ލީޑަރު ކަމުގެ ދަށުން ހަމާސް އިން ވަނީ ބައިނަލްއަގުވާމީ އެކި ބާރުތަކުގެ ސަމާލުކަން ހޯދާފައެވެ. އަދި 2018 ވަނަ އަހަރު ޔަހްޔާގެ އިސްނެންގެވުމުގެ ދަށުން ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން ވަނީ އިސްތިއުމާރީ ބާރު އިސްރާއީލާއި ދެކޮޅަށް ސުލްހަވެރި އިހުތިޖާޖެއް ކުރުމުގެ ގޮތުން ހިނގާލުމެއް ބާއްވާފައެވެ. މި ހިނގާލުމުގައި އިސްރާއީލުގެ ޖަލުތަކުގައި ތިބި ކުށެއްނެތް ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުން ދޫކޮށްލުމަށް ވަނީ ގޮވާލާފައެވެ. އިސްރާއީލުން މި އިހުތިޖާޖު ރޫޅާލުމަށް ބާރުގެ ބޭނުންކޮށް 250 އަށް ވުރެ މީހުން އެފަހަރުވެސް ޝަހީދުކޮށްލިއެވެ.

މިދިޔަ އަހަރުފެ އަލް އަޤްސާ ފްލަޑް އޮޕަރޭޝަންގެ މުގުލުގައި އެންމެ އިސްކޮށް ހުންނެވީ ވެސް ޔަހްޔާ ސިންވާރު އެވެ. އިސްމާއިލް ހަނިއްޔާ އަވަހާރަކޮށްލިތާ މާގިނަ ދުވަސްތަކެއް ނުވެ މިއަދުގެ ވަގުތެއްގައި ރަފާހްއަށް ދިން ހަމަލާއެއްގައެވެ. ޔަހްޔާ ސިންވާރު ޝަހީދުވިކަން ހަމާސް ގެ ބައެއް މަސްދަރުތަކުން ވެސް ވަނީ އާއްމުކޮށްފައެވެ. ޔަހްޔާ އަވަހާރަކޮށްލިޔަސް ހަމާސްގެ މަސައްކަތްތަކަށް އެއްވެސް ބަދަލެއް ނާންނާނެ ކަމަށް މީގެ ކުރިންވެސް އެޖަމާއަތުން ވަނީ ބުނެފައެވެ.