ދިވެހިރާއްޖެއަށް 1972 ވަނަ އަހަރު ޓޫރިޒަމް ތަޢާރުފްވެގެން ދިޔުމަށްފަހު، އެ ސިނާއަތް ތަރައްޤީވެ، އަދާހަމައަށް ވެސް އެ ސިނާއަތް ދެމިއޮތީ ދުނިޔޭގެ މަޝްހޫރު ބްރޭންޑެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމް އެންމެ ބޮޑަށް މަޝްހޫރުކަން ހޯދާފައި ވަނީ ދުނިޔޭގެ އެހެން ޤައުމަކަށް ނުލިބޭ ގުދުރަތީގޮތުން ލިބިފައިވާ ޗާލުކަމާއި، ތަބީޢީ އަމިއްލަ ދިރުމުން ފުރިގެންވާ މުއްސަނދި ވެއްޓެއް އޮތް މަންޒިލެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ލަގްޒަރީ ޓޫރިޒަމް ޑެސްޓިނޭޝަނެއްގެ ގޮތުގައި މަޝްހޫރުކަން ހޯދާފައިވާ ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމް ސިނާއަތުގެ ވިޔަފާރިއަކީ މިލިއަން ޑޮލަރުގެ މުއްސަނދި ވިޔަފާރިއެކެވެ.

ރާއްޖޭގައި މި ވަގުތު ފަތުރުވެރިކަމަށް ޖުމްލަ 1،233 ތަނެއް ދަނީ ހިންގަމުންނެވެ. މީގެ ތެރޭގައި 170 ރިސޯޓާއި 895 ގެސްޓްހައުސް އާއި 154 ސަފާރީ އަދި 14 ހޮޓާ ހިމެނެ އެވެ. މިތަންތަނުގައި ފަތުރުވެރިންނަށް ހުރި އެނދުގެ އަދަދަކީ 62،538 އެވެ.

ރާއްޖޭގައި ހިނގަމުންދާ މިލިއަން ޑޮލަރުގެ މި ވިޔަފާރިއަކީ ޤައުމަށް ޔޫއެސް ޑޮލަރު ވަންނަ އެންމެ ފުޅާ މަގެވެ. މި ވިޔަފާރީގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމް ސިނާއަތުން ދުވާލަކު މިލިއަން ޑޮލަރުގެ ވިޔަފާރި ކުރަމުން އަންނައިރު، މި ސިނާއަތުގެ ފަޚުރުވެރި ދިވެހީން ޔޫއެސްޑޮލަރަށް ސަލާންޖަހަންޖެހުން ނިމުމަކަށް ނަޔެވެ. އެކަން އެހެން ނުވެދާ ސަބަބުގެ ''ފަރުދާގެ ފުރަގަސް'' ކަޝްފުވެގެން އައީ މަރުކަޒީ ބޭންކް، އެމްއެމްއޭ އިން 1 އޮކްޓޯބަރު 2024 ގައި އިސްލާޙްކޮށް އާންމުކުރި ބޭރުފައިސާގެ ގަވާއިދަށްފަހު ޓޫރިޒަމް ސިނާއަތުގެ ބައެއް ވިޔަފާރިތަކުން ދެއްކި ވާހަކައިންނާއި ކަންކުރި ގޮތުންނެވެ.

ލަގްޒަރީ ޓޫރިޒަމްގެ ވެރިން ދިވެހިންގެ އާންމު މީހާއިން ފެށިގެން ކުދި އަދި މެދުފަންތީގެ ވިޔަފާރިތަކާއި އެހެނިހެން މުހުތާދުންނަށް ވެސް ބޮޑުއަގުގައި ޑޮލަރުގަންނަންޖެހި، މިއަދު މިވަނީ ޑޮލަރުގެ އަގު އަތް ދިއްކޮށްލީމައި އަތް ނުޖެހޭ ހިސާބަށް ގޮސްފައެވެ. ރާއްޖޭގައި ޑޮލަރުގެ ރަސްމީ އެކްސްޗޭންޖު ރޭޓަކީ 15.42 ރުފިޔާނަމަވެސް މިއަދު ޑޮލަރެއް ގަންނަން ލިބެންހުރި ވަރު 20ރ. އިން ވަނީ މައްޗަށް ޖެހިފައެވެ. ވޭތުވެ ދިޔަ 15 ވަރަކަށް އަހަރު މިކަން ހަމަޔަކަށް ނޭޅި ޑޮލަރުގެ އަގު ދިޔައީ ރާއްޖޭގައި އުފުލެމުންނެވެ.

ޑޮލަރު ދަތިކަމާއެކު ރައްޔިތުމީހާއަށް ބޮޑު ދަތިކަމަކާއި ތަކުލީފެއް

ރާއްޖޭގައި އޮތް ޑޮލަރުގެ ކަޅު ބާޒާރުގެ ސަބަބުން އާންމު ރައްޔިތު މީހާގެ ޒަރޫރީކަންކަމަށް ވެސް ނުކުޅަދާނަ އަގެއް ވަނީ ދައްކަން ޖެހިފައެވެ. ބޭސްފަރުވާއަށް ވިޔަސް، ތަޢުލީމަށް ވިޔަސް، ބޭރުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ މުޢާމަލާތްފަދަ ކަންކަމަށް ވެސް ޖެހިފައި ވަނީ ބޮޑުއަގުގައި ކަޅުބާޒާރުން ޑޮލަރު ގަންނާށެވެ.

އާންމު ފަރުދުން މިކަމަށް އުފުލާ ވޭނުގެ މައްޗަށް އަންނަ އަނެއް ވޭނަކީ ތަކެތީގެ އަގު މައްޗަށްގޮސް ރާސްލާފައި އުފުލެމުންދާ އިންފްލޭޝަންއެވެ. ބޮޑު އަގުގައި ޑޮލަރު ގަންނާންޖެހުމުން، ވިޔަފާރިތަކަށް ވެސް މުދާ އަގުބޮޑުކުރާން މަޖުބޫރުވެއެވެ. މިހުރިހާ ތަކުލީފެއްވެސް އާޚިރުގައި އުފުލާންޖެހެނީ ނިކަމެތި ރައްޔިތުމީހާއެވެ.

ޑޮލަރުގެ ތާށިކަން ފިލުވައި ރައްޔިތުންނަށް ތަސައްލީއެއް ހޯދައި ދިނުމަށް އައު ސަރުކާރުން މަސައްކަތްފެށުން

އައު ސަރުކާރަށް ވާރުތަވީ ހުސް ދަރަންޏެވެ. ނުދައްކާ ހުރި ލޯނުތަކާއި ބިލުތަކެވެ. ކަންފަތާއި ހަމައަށް ފޯރި ބައެއް ހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު ރައީސް ޑރ. މުޙައްމަދު މުޢިއްޒުގެ ސަރުކާރު ވެރިކަމާއި ހަވާލުވިއިރު 120 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ދަރަންޏާ ވަނީ ކުރިމަތިލާންޖެހިފައެވެ. ހަމައެކަނި ނިމުނު އެމްޑީޕީގެ ސަރުކާރުގައި 800 މިލިއަން ދިވެހި ރުފިޔާ ވަނީ ޗާޕުކޮށްފައެވެ.

ޤައުމު ވެއްޓިފައި އޮތް މާލީ އަނދަވަޅުން އެރުވުމަށް އައު ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ސިޔާސަތަކަށް ވެފައި ވަނީ އާންމު ރައްޔިތުން ޑޮލަރުގެ ފަހަތުން ދުވާންޖެހިފައިވާ ދުވުން ނިމުމަކަށް ގެނެސް، ހަމައަގުގައި ރާއްޖެއިން ޑޮލަރު ލިބޭނެ ގޮތް ހޯދައިދިނުމެވެ. އެހެން އެކަންވުމުން، މުދަލުގެ އަގަށް ހެޔޮބަދަލުއައިސް، ރައްޔިތުން ހޯދާ ޚިދުމަތްތައް ވެސް ހަމަމަގަށްއެޅި، ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ޑޮލަރު ހޯދަން ނުއަގުގައި ޑޮލަރު ގަންނަންޖެހުން ނިމުމަކަށް އަންނާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ރައްޔިތުންނަށް މި ތަސައްލީ ހޯދައިދިނުމަށް ސަރުކާރުން އަމާޒުހިފައި، އެކަން ތަންފީޒުކުރަން ފެށިއެވެ.

ބޭރުފައިސާއާއި ބެހޭ ޤަވާޢިދަށް ބަދަލުގެނައުން

އެމްއެމްއޭއިން ވަނީ 1 އޮކްޓޯބަރު 2024 އިން ފެށިގެން ޑޮލަރު މާރުކުރުމުގެ އުސޫލަށް ބަދަލުގެނެސް، ބޭރުފައިސާ އާއި ބެހޭ ޤަވާޢިދު އަލުން އާންމުކޮށްފައެވެ. މި ގަވާއިދުގައިވާ ގޮތުން، ޓޫރިޒަމް ދާއިރާގެ ހުރިހާ ފެސިލިޓީތަކަކުން ވެސް ކަނޑައަޅާފައިވާ ވަކި އަދަދެއް ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް މާރުކުރަން ޖެހޭނެ އެވެ. ކެޓަގަރީ "އޭ" ގައި ހިމެނެނީ ރިސޯޓުތަކާއި ހޮޓާތަކާއި ޓޫރިސްޓް އުޅަނދުތަކެވެ. އެ ކެޓަގަރީގައި ހިމެނޭ ފަރާތްތަކުން ކޮންމެ ޓޫރިސްޓަކަށް ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރުގެ ރޭޓުން، ރާއްޖޭގެ ބޭންކަކަށް ޖަމާކުރަން ލާޒިމްވާނެ އެވެ. ކެޓަގަރީ "ބީ" ގައި ހިމެނެނީ ގެސްޓް ހައުސްތަކުން ކޮންމެ ޓޫރިސްޓެއްގެ ބޮލަކަށް 25 ޑޮލަރުގެ ރޭޓުން ކޮންމެ މަހަކު އެ އަދަދު ބޭންކަކަށް ޖަމާކޮށް މާރުކުރަން ޖެހެ އެވެ.

މި ފައިސާ މާރުކުރަންޖެހޭނީ އެ މަހެއްގައި އައި ޓޫރިސްޓުން ހިސާބުކުރުމަށްފަހު އެ މަސް ނިމޭ ދުވަހުން ފެށިގެން ތިންވަނައަށްވާ މަހުގެ 28 ވަނ ދުވަހުގެ ކުރިން ކަމަށްވެސް ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކުރެ އެވެ.

ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ކަމަކީ، ފަތުރުވެރިއެއްގެ ބޮލަކަށް 500 މާރުކުރަންޖެހެނީ އެ ފަތުރުވެރިން އައި މަހުގެ ކޭޝް ފްލޯއިންނެއް ނޫންކަމެވެ. ގަވާއިދުގައި ކޮންމެ މަހަކު އަންނަ ފަތުރުވެރިންގެ ތެރެއިން ކޮންމެ މީހެއްގެ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރު މާރުކުރަންޖެހޭނެ ކަމަށް ބަޔާންކުރި ނަމަވެސް ތިން މަސްދުވަހުގެ މުއްދަތެއް ޑޮލަރު މާރުކުރުމަށް ދީފައި އޮވެ އެވެ.

ބައެއް ރިސޯޓުތަކުން ޤަވާޢިދާއި ދެކޮޅު ހެދުން

މި ޤަވާޢިދަށް ބޯލަނބައި، ޤަވާޢިދުގައި ބުނާގޮތަށް ޑޮލަރު މާރު ކުރެވެން ނެތްކަމަށް ރާއްޖޭގެ ވިޔަފާރިވެރިންގެ ބައެއް ރިސޯޓުތަކުންނާއި، ބޭރުގެ ވިޔަފާރިތަކުން ރާއްޖޭގައި ހިންގާ ބައެއް ރިސޯޓުތަކުން ވަނީ އެމްއެމްއޭ އަށް އަންގާފައެވެ. ކަންހިނގާދާ މަގުގެ ހަގީގީ މަންޒަރު ރައްޔިތުންނަށް ކުލަވީ މި ހިސާބުންނެވެ. މިދެންނެވި ރިސޯޓުވެރީން އެކި ބަހަނާތައް ފެންމަތިކުރިއިރު، ރައްޔިތު މީހާގެ ނަޒަރިއްޔާއިން ދެކުނީ އެމީހުން ޒަމާނުއްސުރެ މިކަމުން ނަގަމުން އަންނަ ފައިދާއެއް ގެއްލިދާނެކަމަށް އުޅޭ އުޅުމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ރާއްޖޭގައި މިއޮތް ޑޮލަރުގެ ކަޅުބާޒާރު އުފެދުނުގޮތާއި، އެ ބާޒާރު ދެމެހެއްޓިދާ ސަބަބު ވެސް ރައްޔިތުންނަށް ސާފުވެ ނިމުނީއެވެ.

އަނެއްކޮޅުން، ޑޮލަރު ދަތިވާނެކަމަށްބުނެ، ބައެއް ރިސޯޓުތަކުން ޑޮލަރުން ދެމުންދިޔަ މުސާރައާއި، އިނާޔަތްތައް ދިވެހި ރުފިޔާން ދޭން ވަނީ ނިންމާފައެވެ. އެއީ މުވައްޒަފުން ސަރުކާރުދެކެ ''ރުޅި އަރުވަން'' ނިންމި ނިންމުމެއްކަމަށް ވެސް ރައްޔިތު މީހާގެ ނަޒަރިއްޔާތުން ދެކެއެވެ.

ރައްޔިތު މީހާ ވެސް ދިވެހި އިޤްތިޞާދަށް މި ވިޔަފާރިތަކާއި، ވިޔަފާރިވެރިންގެ މުހިންމު ދައުރު ޤަބޫލުކުރެއެވެ. ނަމަވެސް ސަރުކާރުން މިގެނައި ބަދަލަށް އެވެރީންގެ އެއްބާރުލުން ނުދެވިދާނެ ސަބަބުތައް އޮތްކަމަށް ގަބޫލެއްނުކުރެއެވެ. އޭގެ ސަބަބަކީ ޑޮލަރު މާރުކުރަން ގަވާއިދުގައި ބުނާ ގޮތްތަކުން ވިޔަފާރިވެރީންނަށް އުނިވާނެ އެއްޗެއް ނެތީތީއެވެ. މާރުކުރާ 500 ޑޮލަރަށް ދިވެހި ފައިސާ ލިބެއެވެ. ޓޫރިސްޓުންގެ އެވްރެޖް ސްޓޭ މަދުވެގެން ހަފުތާއެއްގެ މިނުގައި ހުންނައިރު، މިސާލަކަށް ބަލާއިރު، އާދައިގެ ރިސޯޓެއްގައި ޗުއްޓީ ހޭދަކުރާ ޓޫރިސްޓް މީހާ ހޭދަކުރާ 3500 ޑޮލަރުން މާރުކުރާން މިޖެހެނީ 500 ޑޮލަރެވެ. އަނެއްކޮޅުން މި 500 މާރުކުރަންޖެހޭނީ އެ މަހެއްގައި އައި ޓޫރިސްޓުން ހިސާބުކުރުމަށްފަހު އެ މަސް ނިމޭ ދުވަހުން ފެށިގެން ތިންވަނައަށްވާ މަހުގެ 28 ވަނަ ދުވަހުގެ ކުރިންނެވެ. އެހެންކަމުން ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދާއި، ދިވެހީންނަށްޓަކައި ރިސޯޓު އޯނަރުން މިވަރު ކޮށްލަން ބޭނުންނުވާ ސަބަބު ރައްޔިތު މީހާގެ ނަޒަރިއްޔާއިން ވަރަށް ސާފުވެ ނިމުނީއެވެ.

ރައީސް ހުންނެވީ ރައްޔިތުންގެ ފަޅީގައި، ގަވާއިދު ބަދަލެއް ނުކުރާނެ

މި ސަރުކާރަށް އަހަރެއް ފުރުމާއި ގުޅިގެން 17 ނޮވެމްބަރު ދުވަހުގެ ރޭ މާލޭ ސޯޝަލް ސެންޓަރުގައި އޮތް ހަފުލާއެއްގައި ވާހަކަފުޅުދައްކަވަމުން ރައީސް ޑރ. މުޙައްމަދު މުޢިއްޒު ވަނީ ޓޫރިޒަމް ދާއިރާއިން ލިބޭ ޑޮލަރު ރާއްޖޭގެ ބޭންކްތަކުން މާރުކުރަން ލާޒިމްކޮށް ހަދާފައިވާ ގަވާއިދު ބަދަލު ނުކުރައްވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވެ، އެމަނިކުފާނު ނަންގަވައިގެން ހުންނެވީ ރައްޔިތުންގެ ފަޅިކަމަށް ތަކުރާރު ކުރަށްވާފައެވެ.

ރައީސް ވަނީ ބޭންކުތަކަށް ޑޮލަރު މާރުކުރުމުން ރާއްޖޭގެ އިގުތިސާދަށް ބޮޑުފައިދާއެއްކުރާނެކަން ވެސް ފާހަގަކުރަށްވާފައެވެ. މިގޮތުން މިދިޔަ އަހަރު އެކަނި ވެސް ޓޫރިޒަމް ސެކްޓާ އަށް 4.5 ބިލިއަން ޑޮލަރުގެ ޖުމްލަ އާމްދަނީއެއް ލިބުނުކަން އެމަނިކުފާނު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. ނަމަވެސް އޭގެ ތެރެއިން ބޭންކުތަކަށް މާރުކުރީ 1.5 ޕަސެންޓްކަމަށާއި، އަލަށް ކަނޑައަޅާފައިވާ ގަވައިދަށް ޑޮލަރު މާރުކުރާ ނަމަ އެއީ 15-20 ޕަސެންޓުގެ އިތުރު ވުމެއްކަން ރައީސް ވަނީ ފާހަގަކުރަށްވާފައެވެ. އަދި އެއާއިއެކު އެމްއެމްއޭ އިން މިހާރު ކަނޑައަޅާފައިވާ ގޮތަށް ރާއްޖޭގެ ބޭންކުތަކަށް ރިސޯޓުތަކުން ޑޮލަރު މާރުކުރާ ލިބޭނެ ފައިދާތައް ވެސް އެމަނިކުފާނު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.

މިގޮތުން ފާހަގަކުރެއްވި ފުރަތަމަ ކަމަކީ، ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތަކުން ބްލެކް މާކެޓްގެ ބަދަލުގައި ރަސްމީ ރޭޓްގައި ޑޮލަރު ގަންނަން ފެށުމެވެ. އެންމެ ލަސްވެގެން އަންނަ އަހަރުގެ ޖުލައި މަހު އެކަން ފަށައިގަނެވޭނެ ކަމަށާއި އޭގެ ސަބަބުން ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ލިބޭނެ ކަމަށް ވިދާޅުވުއެވެ. ދެވަނަކަމަށް ފާހަގަކުރެއްވީ، ވެލާނާ އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓުން ފުރާ ކޮންމެ ފަސިންޖަރަކަށް މިހާރު ވިއްކާ 500 ޑޮލަރުގެ ބަދަލުގައި 1،000 ޑޮލަރު ވިއްކަން ފެށޭނެ ކަމަށެވެ. އަދި 2026 ވަނަ އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ކުއާޓަރުގެ ތެރޭގައި އެ އުސޫލުން ޑޮލަރު ވިއްކަން ފެށޭނެކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. ތިން ވަނަކަމަކަށް ފާހަގަކުރެއްވީ ކްރެޑިޓް ކާޑުގެ ލިމިޓް 700 ޑޮލަރުން 1،400 ޑޮލަރާ ހަމައަށް މަތިވުމެވެ. ހަތަރުވަނަ ކަމަކަށް ފާހަގަކުރެއްވީ، ވިޔަފާރިތަކުންނާއި، ފަރުދުން ބޭރަށް ފައިސާ ފޮނުވުމުގައި ޓީޓީ ހެދުމަށް ދޫކުރާ ޑޮލަރުގެ ނިސްބަތް އަންނަ އަހަރުގެ ޖުލައި މަހުން ފެށިގެން އިތުރުކުރެވިގެން ދިޔުމެވެ.

ސާފުމަންޒަރެއް، އިސްކުރާންވީ އަމިއްލަވަންތަކަން ނޫނީ ދިވެހިރައްޔިތުންތަ؟

މި ހިސާބުން ސާފުވި މިންވަރަކީ ރާއްޖޭގައި އޮތް ޑޮލަރުގެ މައްސަލައަށް ދާއިމީ ހައްލެއް ހޯދުމަށް އަދުގެ ސަރުކާރުން އިޚްލާސްތެރި ނިޔަތެއްގައި މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަކަމެވެ. އެކަމަށްޓަކައި އެއްވެސް ވެރިއަކަށް، ސަރުކާރަކަށް އަތްލާން ނުކެރި އޮތް ކަމެއްގައި ފިޔަވަޅު އަޅުއްވާފައިވާ ކަމެވެ. އެ ފިޔަވަޅު ފަހަތަށް ޖައްސަން ކުރިމަތިވާ މަޖުބޫރީގައި ވެސް ރައްޔިތުންނަށްޓަކައި ކުޑަކަކޫމައްޗަށް ތިރިނުވެ، ސާބިތުވެ އޮތްކަމެވެ. ސަރުކާރުގެ މި މަސައްކަތުގެ އެދެވޭ ނަތީޖާ ފެންނާނީ ލަގްޒަރީ ޓޫރިޒަމްގެ ވެރި ދިވެހިން ޑޮލަރަށް ސަލާންޖަހަން ޖެހުން ނިމުމަކަށް ގެނައުމަށް އެކަމުގައި ޝާމިލްވާ ހުރިހާ ވިޔަފާރިތަކުން ވެސް އެއްބާރުލުންދީ ގަވާއިދަށް ބޯ ލަނބައިގެންނެވެ. އަމިއްލަ މަންފާއަށްވުރެ، ޤައުމާއި ރައްޔިތުން އިސްކޮށްގެންނެވެ.