ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ މަތީ ކޯޓު، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު ފަސް ފަނޑިޔާރުންނަށް މަދުކުރުމަށް މިއަދު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ވަނީ ފާސްކޮށްފައެވެ.

މި ބިލަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނަށް އިސްލާހް ގެނައުމުގެ ބިލެއްގެ ގޮތުގައި ހޮޅުދޫ ދާއިރާގެ މެންބަރު އަބްދުއްސައްތާރު މުހައްމަދު އަމިއްލަ ހައިސިއްޔަތުން ހުށަހެޅުއްވި ބިލެކެވެ. މި ބިލުގައި ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި މިހާރުތިބި ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު 7 އިން 5 އަށް މަދުކުރުމަށް ވަނީ ހުށަހަޅާފައެވެ. މި ބިލު ފާސްކުރީ މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާގައި ބައިވެރިވި 68 މެންބަރުންގެ ވޯޓުންނެވެ.

މަޖިލީހުން ބޭނުންކުރީ ނެތް ބާރެއްތަ؟

ދިވެހި ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޤާނޫނުހެދުމުގެ އެންމެހައި ބާރުތައް ލިބިގެންވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ކަމަށެވެ. މިގޮތުން ޤާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާންކުރާ ގޮތުގެމަތީން ޤާނޫނުއަސާސީއަށް އިޞްލާޙުގެނައުމާއި، ބޭނުންވެއްޖެ ކޮންމެ ކަމަކާ ބެހޭގޮތުން، އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލަކާ ޚިލާފުނުވާ ގޮތުގެމަތީން ޤާނޫނު ހެދުމާއި، ޤާނޫނަށް ބަދަލުގެނައުމާއި، ޤާނޫނު ބާޠިލްކުރުމުގެ ބާރުވެސް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ލިބިގެންވެއެވެ.

ހަމައެހެންމެ ޤާނޫނުއަސާސީގައި ސުޕްރީމްކޯޓު އެކުލެވިގެންވާނީ އުއްތަމަފަނޑިޔާރާއި ޤާނޫނުގައި ކަނޑައަޅާ ޢަދަދެއްގެ ފަނޑިޔާރުންގެ މައްޗަށްކަމަށް ވަނީ ބަޔާންކޮށްފައެވެ. އަދި ސުޕްރީމްކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ ޖުމްލަ ޢަދަދު ވާންވާނީ އޮނަހިރި ޢަދަދަކަށް ކަމަށް ވެސް ބަޔާންކޮށްފަވެއެވެ.

އެހެންކަމުން ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދަށް ބަދަލު ގެނައުމަށް ޤާނޫނު ފާސްކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަކަށް ހުރަހެއްނެތްކަން ޝައްކެތްނެތް މިންވަރަށް ސާފުވެެގެން ދެއެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ ބަހުސެއް ހިންގަންވީ މައުލޫއެއްވެސް ނޫނެވެ.

ބެންޗުގައި ސިޔާސީ އެކްޓިވިސްޓެއް؟

މެމްބަރު ސައްތާރު ހުށަހެޅުއްވި ބިލުގެ ބަހުސް މަޖިލީހުގައި ހިނގަމުން ދިޔައިރު، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ މިހާރުގެ ބެންޗުގައި ސިޔަސީ އެކްޓިވިސްޓެއް ހިމެނޭކަމަށް ބައެއް މެމްބަރުން ވިދާޅުވިއެވެ. މިގޮތުން ފަނޑިޔާރު ހުސްނުއްސުއޫދަކީ އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ޞާލިޙް ވެރިކަމަށް ގެނައުމަށް ކެމްޕޭނުގައި އަމަލީގޮތުން ބައިވެރިވެ، ރަށްރަށަށްގޮސް، ޖަގަހަ ހުޅުވާ ހެދި ބޭފުޅެއްކަމަށް މެމްބަރުން ވިދާޅުވިއެވެ. އޭގެ މަންޒަރު ފެންނަ ބައެއް ފޮޓޯތައް ވެސް މީސް މީޑިއާއަށް ދޫވެފައިވެއެވެ. އެހެންކަމަށްވާނަމަ އެމްޑީޕީގެ ސަރުކާރުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ބެންޗު ބަދަލުކުރީ ސިޔާސީ އިނާމްތަކާއެކުގައި ކަމަށް ބުނުމުގެ ފުރުސަތު އެބައޮތެވެ.

މައި ދެ ފިކުރުގެ އަދަދަކީ 7 އާއި 5

7 އޯގަސްޓް 2008 ވަނަ އަހަރު ދިވެހިންނަށް ލިބުނު ފެހި ޤާނޫނުއަސާސީއާއިއެކު އެ އަހަރުގެ ސެޕްޓެމްބަރުމަހުގެ 18 ވަނަ ދުވަހު އިންތިގާލީ ސުޕްރީމް ކޯޓެއް އެކުލަވާލެވުނީ 5 ފަނޑިޔާރުންގެ މައްޗަށެވެ. އެއީ ރައީސް މައުމޫން އަބުދުލްޤައްޔޫމްގެ ވެރިކަމެވެ.

އެއަށްފަހު ދާއިމީ ސުޕްރީމް ކޯޓެއް އެކުލަވާލެވުނީ ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނުގެ ދަށުން 2010 ވަނަ އަހަރު އެމްޑީޕީގެ ފުރަތަމަ ވެރިކަމުގައެވެ. މިގޮތުން އެމްޑީޕީގެ ބާނީ މުހައްމަދު ނަޝީދުގެ ވެރިކަމުގައި އެކުލަވާލި ދާއިމީ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދަކީ 7 އެވެ.

އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމަށްފަހު ދެން އައީ ޕީޕީއެމްގެ ވެރިކަމެކެވެ. ރައީސް އަބުދުﷲ ޔާމީން އަބުދުލްޤައްޔޫމް ވެރިއެއް ގޮތުގައި ހުންނެވި މި ދައުރުގައި 2014 ވަނަ އަހަރު ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނަށް 1 ވަނަ އިސްލާޙް ގެނެސް ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު 5 އަށް މަދުކުރިއެވެ.

ދެން އައީ އަނެއްކާވެސް އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމެކެވެ. އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ޞާލިޙް ވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ހުރި މިވެރިކަމުގައި ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނަށް 2 ވަނަ އިސްލާޙް ގެނެސް ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު 7 އަށް މަތިކުރިއެވެ.

އޭގެފަހުން މިއައީ މިހާރު މިދެކޭ ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުޢިއްޒުގެ ވެރިކަމެވެ. މި ވެރިކަމުގައި އަނެއްކާވެސް ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނަށް 3 ވަނަ އިސްލާޙް ގެނެސް ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު 5 އަށް މިވަނީ މަދުކޮށްފައެވެ.

އެހެންކަމުން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ކުރުމަށް އިސްވާ މައި ފިކުރަކުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ ނަންބަރު ބަދަލުކޮށްފައިވާތަން އެބަފެނެއެވެ. އެއް ފިކުރެއްގެ ނަންބަރަކީ 7 އެވެ. އަނެއް ފިކުރުގެ ނަންބަރަކީ 5 އެވެ.

އެމްޑީޕީން ގޮވަނީ ގުދޯގުދޯ

މިއަދު ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ބެންޗް ކުޑަކުރަން ފާސްކުރުމުން އެކަމާއި ފާޑުކިޔައި އާޓު ދެއްކޭނެ ފުރުސަތެއް އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީއަށް އަކަށް ވެސް ނެތްކަން މާޒީގެ ސަފުހާތަކުން ކަށަވަރުކޮށްދެއެވެ. އެހެންކަމުން މިއަދު އެވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ބޭނުމެއް ކަމުގައި އޮންނީ ސިޔާސީ މަގްސަދު ހާސިލް ކުޅައުންނޫން އެހެންކަމެއް ކަމެއްކަމަކަށް ނުފެނެއެވެ.

ރަނގަޅީ 5

''އަމިއްލަ ގޮތުން މި ބިލު ހުށަހެޅުމުގެ ބޭނުމަކީ، ދިވެހިރާއްޖޭގެ ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނުގައި ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު ޚާއްޞަ މަޖިލީހުގައި ވެސް ކުރެވުނު ބަހުސްތަކުގައި ބަޔާންކުރެވިފައިވާ ފަދައިން ޤާނޫނުއަސާސީ އަކީ ވަރަށް ފޮނި އުންމީދާއެކު ދިވެހި ލިބިގަތް ޤާނޫނުއަސާސީއަކަށްވާއިރު، ޤާނޫނުއަސާސީން ދިވެހިންކުރާ އެންމެ ފޮނި އުންމީދަކީ ރައްޔަތުންގެ އާންމު ހާލަތު ރަނގަޅުވެގެން އައުންކަމުގައި ދެކޭތީ އެ ބަދަލު އެންމެ އެކަށޭނަގޮތެއްގައި ރައްޔިތުންނަށް ލިބިގެންދާނީ ސުޕްރީމް ކޯޓު އެކުލެވިގެންވާ ގޮތް ކުރިއެކޭ ވެސް އެއްގޮތަށް ބަދަލުވެގެން ގޮސްގެންކަމަށް ދެކޭތީ'' ކޯޓުތަކުގެ ޤާނޫނަށް އިސްލާޙް ހުށަހަޅުއްވަމުން މެމްބަރު ސައްތާރު ވިދާޅުވެފަވެއެވެ.

ސައްތާރުގެ އިސްލާހްގައި ފަނޑިޔާރެއް ވަކިކުރާކަށް ނެތެވެ. އެ އިސްލާހްގައި ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު 7 އިން 5 އަށް މަދުކުރަން އޮތުމުން، އެ މަރުހަލާ ހިންގާނެގޮތް ސާފުކޮށް އޮތީ ބަޔާންކޮށްފައެވެ. އެހެންކަމުން ޤާނޫނީ އިމުގެ ތެރެއިން އެ މަރުހަލާ ހިނގާ ދިޔުމުން ބެންޗުގެ ފަނޑިޔާރުންގެ އަދަދު 5 އަށް ތިރިވާނެއެވެ.

ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ބެންޗް ކުޑަކުރުމުން ދައުލަތުގެ ޚަރަދު ކުޑަވެގެންދާނެއެވެ. މިގޮތުން، ފަނޑިޔާރުންގެ މުސާރައާއި އެހެނިހެން ޢިނާޔަތްތަކަށް ކުރަންޖެހޭ ޚަރަދު މަދުވެގެންދާނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން، ކޯޓުގެ އިދާރީ ޚަރަދުތައްވެސް ކުޑަވެގެންދާނެއެވެ.

ބެންޗް ކުޑަކުރުމުން މައްސަލަތައް ނިންމުމުގައި ލަސްވުން ކުޑަވެގެންދާނެއެވެ. މަދު ފަނޑިޔާރުންގެ މެދުގައި މަޝްވަރާކޮށް ނިންމުންތައް ނިންމުމަށް ހޭދަވާ ވަގުތު ކުރުވެގެންދާނެއެވެ.

ބެންޗް ކުޑަކުރުމުން ކޮންމެ ފަނޑިޔާރަކަށްވެސް މައްސަލަތަކަށް އިތުރަށް ވިސްނައި ފުންކޮށް ދިރާސާކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިގެންދާނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ނިންމުންތަކުގެ ފެންވަރު މަތިވެގެންދާނެއެވެ.

މަދު ފަނޑިޔާރުންތަކެއްގެ މައްޗަށް އެކުލެވޭ ބެންޗަކުން ނިންމާ ނިންމުންތަކުގައި ކޮންމެ ފަނޑިޔާރެއްގެވެސް ދައުރު ފާހަގަކުރެވޭނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ފަނޑިޔާރުންގެ ޒިންމާދާރުކަން އިތުރުވެގެންދާނެއެވެ.

ބެންޗް ކުޑަކުރުމުން ފަނޑިޔާރުންގެ މެދުގައި ޚިޔާލު ތަފާތުވުން މަދުވެގެންދާނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ޤާނޫނީ ދާއިރާގައި އޮޅުންއަރާފަދަ ނިންމުންތައް ނިންމުން މަދުވެގެންދާނެއެވެ.

އެހެންކަމުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ބެންޗް ކުޑަކުރުމަކީ ޢަދުލު އިންސާފު ޤާއިމުކުރުމުގެ ދާއިރާއަށާއި ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދަށް ގިނަގުނަ ފައިދާތަކެއް ލިބިގެންދާނެ ކަމެކެވެ.

އެކަކަށް ދެ ދައުރު ދޭކަށް ނުވޭތަ؟

ވެރިކަމުގައި ހުންނެވި ރައީސަކަށް ވެރިކަމުގެ ދެ ދައުރު ލިބުމުން ޤައުމަށް ލިބޭނެ ފައިދާތައް ނުހަނު ގިނަގުނައެވެ. އެހެންކަމުން މިއީ ރައްޔިތުން ފުންކޮށް ވިސްނާންވީ ކަމެއްކަމުގައި ދެކެމެވެ.

ދެ ދައުރު ލިބުމުން ރައީސަށް ދިގު މުއްދަތުގެ މަޝްރޫޢުތައް ރާވައި ހިންގުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިގެންދާނެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން ޤައުމުގެ އުމްރާނީ ތަރައްޤީއާއި އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުން އިތުރުވެގެންދާނެއެވެ. ދެ ދައުރުގެ ތެރޭގައި ރައީސަށް އޭނާގެ ސިޔާސަތުތައް ތަންފީޒުކޮށް، އޭގެ ނަތީޖާ ފެންނާނެ މުއްދަތެއް ލިބިގެންދާނެއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ޤައުމުގެ ތަރައްޤީއަށް މަގުފަހިވެ، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށްދިއުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިގެންދާނެއެވެ.

ދެވަނަ ދައުރެއްގައި އެއް ރައީސަކު ހުރުމުން، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގައި ޤައުމުގެ އިތުބާރު އިތުރުވެ، ގުޅުންތައް ވަރުގަދަވެގެންދާނެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން ބޭރުގެ އެހީތެރިކަމާއި އިންވެސްޓްމަންޓްތައް އިތުރުވުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑުވެގެންދާނެއެވެ.

ފުރަތަމަ ދައުރުގައި ލިބުނު ތަޖުރިބާގެ އަލީގައި، ދެވަނަ ދައުރުގައި ރައީސަށް އިތުރަށް ކާމިޔާބު ވެރިކަމެއް ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބިގެންދާނެއެވެ. މީގެ ސަބަބުން ޤައުމުގެ ވަސީލަތްތައް އިތުރަށް ހަރުދަނާކޮށް، ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާހުރި ގޮތުގައި ބޭނުންކުރެވޭނެއެވެ.

އެހެންކަމުން، ޤައުމުގެ ކަންކަން ހެޔޮ މިސްރާބަކަށް ގެންދާ ވެރިޔެއް ލިބުމުން އެފަދަ މީހަކަށް ދެވަނަ ދައުރެއް ދިނުމަކީ މިފަދަކަންކަމަށް އޮތް އެންމެ މުހިންމު ހައްލެވެ. މިއަދުގެ ރައީސަކީ ޤައުމިއްޔަތާއި، އިސްލާމްދީނާއި، ދިވެހިބަހާއި، އާދަކާދަތައް އާލާކުރުވައި، ދިރުން ގެނުވި ރައީސްކަން އެބަ އެނގެއެވެ. ކޯޓުތަކަށް ''އަތްބޭނުން'' ހުއްޓުވާލައި، އަދުލުއިންސާފު ކަށަވަރުކޮށްދެއްވި ރައީސްކަން އެބަ އެނގެއެވެ. ހަރުދަނާ އިޤްތިޞާދީ، ޚާރިޖީ ސިޔާސަތެއްގެ ވެރިއެއްކަން އެބަ އެނގެއެވެ. އެހެންކަމުން ޤައުމަށް އުފާފާގަތި ކަމާއި ތަމައްދުން އެދޭނަމަ މިފަދަ ވެރިއަކަށް ދެވަނަ ދައުރެއް ކަށަވަރުކޮށް ދިނުމަކީ އެންމެ މޮޅުއިތުރު ގޮތެވެ.